NHÀ THỜ CỤ TỔ
TÌM LẠI CỘI NGUỒN
Tôi sinh ra (
1941 ) tại làng Nghĩa Trai – xã Tân
quang – Huyên Văn Lâm – Tỉnh Hưng yên (trước đây thuộc tỉnh Bác Ninh)
Một miền quê yên ả thanh bình nắm sát đường số 5 và là xã
giáp danh với huyện Gia Lâm của Hà Nôi …nơi đây làm nông nghiệp nhưng cả làng
có nghề trồng tỉa , chế biến cây thuốc nam và mua bán thuốc nam . Nhà tôi thì các cụ ông đều dậy học chữ nho
và làm thầy lang chữa bệnh , nên kinh tế luôn dễ chịu …Ngôi nhà của các cụ nhà
tôi thời đó cũng rất khang trang 5 gian
nhà gỗ cổ tường cũng bằng ván .. bàn thờ hoành phi câu đối bề thế …sân gạch rất
rộng …bể nước bể cá cây cảnh , cau đẹp đẽ …đến lúc tôi biết thì đúng là đẹp ..
chỉ thua kém bện cụ Hàn …
Người trong
làng đều coi gia đình tôi là DÂN NGỤ CƯ
nên rất lép vế - Điển hình là vào những năm cuối của 1920 …nhà tôi có chuyển 2
bộ hài cốt của các cụ từ ĐÀNG TRONG ra an táng ở cánh đồng MÁ Ỏ thuộc làng
Nghĩa Trai có mời thầy Địa lý và thầy cúng ( Từ đàng trong ra) đến ltìm nơi đặt
và àm lễ tạ …người khác thì khg sao nhưng nhà tôi thì lại bị TRƯƠNG TUẦN đến
hoạnh họe và cụ Chánh Tổng phạt rất nặng : lát gạch nghiêng con đường làng (Một
đoạn 3 mặt đường của đình và chùa ( khoảng 200 m dài)….thật là oan ức …nhưng
cũng phải làm
Để yên ổn
làm ăn ông nội tôi suy nghĩ là bố tôi phải lấy con cụ Cháng Tổng ( mặc dầu bố
tôi thực tâm muốn người khác) và điều đó đã là sự thật …chúng tôi đã là cháu
ngoại của cụ Chánh Đồng cho đến nay anh chị em tôi vẫn phải theo giỗ tết
Và từ đây mọi
việc được xuông xẻ ,,,vị thế của gia đình tôi với làng xóm được cải thiện rất
nhiều …thậm chí bố tôi còn được chủ trì cho nhiều kỳ cúng Thành Hoàng làng tại
đình làng …
Làng tôi
không theo tề , những năm sau 1948 chị gái tôi ( Sinh 1928) lại tham gia công
tác thoát ly trên Huyện Văn Lâm – chị hai thì tham gia công tác của làng,
xã Nên Uy tín càng cao
Đến gần tết 1950 trong một đơt càn quét của lính
Dõng và lính Pháp chúng tìm được trong nhà tôi có một giấy chúc tết
của Việt Minh Huyện ….thế là mẹ tôi bị bắt giam ở Hỏa lò Hà Nội , bố tôi thì cứ
đến tối chúng lại bắt lên đường tầu trói chặt vào cột để gác đường tầu cho Việt
Minh khỏi phá …
Trang 1
Nhà đẹp thế mà chúng phóng hỏa cháy âm ỉ mãi mấy ngày mới
tàn …Gia Phả cũng thành tro thật buồn .
Đến năm 1951
chị cả tôi ( sinh 1928 ) công tác trên Huyện cũng bị giặc bắt giam ở Hỏa lò Hà
nội sáng ra thì được ra làm lao công ở nhà thương Đồn Thủy ( 108 ngày nay )
Rất may là
đầu năm 1952 nhà tôi có ông Cậu ( họ hàng bên mẹ tôi ) là Nguyễn Văn Thanh lúc
đó là Tỉnh trưởng tỉnh Hà Đông biết được và xin cho mẹ và chị tôi về …và chạy
tản cư ra khỏi quê …Cậu còn hướng dẫn cho cả gia đình đi qua bên Pháp để định
cư …do vậy nhà tôi chạy lên Chợ Nhông xã Phú Sơn huyện Bất Bạt tỉnh Sơn Tây
…làm thuốc Bắc và làm men bán cho người nấu rượu để chờ chờ việc Đi Pháp
Thế rồi 1954
Chiến dịch Điên biên Phủ tháng lợi …Pháp rút quân chính quyền CM được thành lập
hòa bình đã trở lại
Một số Cán bộ Khu Tả ngạn Tỉnh Hưng
Yên ngày trước lên Phố Nhông thăm gia đình và chị tôi . Trong đó có ông Lê Đức
Thịnh trước công tác ở văn phòng khu Tả ngạn nay về Phó chủ tịch UBHC Hải
phòng Trưởng ty Thương nghiêp HP xin cho
bố tôi .đi công tác bên cửa hàng MDQD bán thuốc bắc (Huyện Bất Bạt Sơn Tây nay
là Ba vì) và chị tôi đi công tác bên Cty dược phẩm chuyên đi thu mua và chế
biến thuốc nam dược….và năm 1959 tôi học hết 10/10 không được thi Đại Học (vì
có chị gái bỏ hàng ngũ ) cũng được đi Công tác Trên XN Thương nghiệp Huyện (
nơi bố tôi đang công tác ) rồi đến năm 1961 tôi được cử đi học tại Trường
Thương Nghiệ TW ( Nay lại Đại Học Thương Mại)
Tháng 4
năm 1965 Tôi đi bộ đội theo Tổng Động
viên trong CBCNV nhà nước ….Tháng 2 năm
1967 tôi đi Nam Chiến đấu và được về nghỉ phép 15 ngày , thời gian nghỉ phép
tôi có lên thăm lại cơ quan và nghỉ lại cửa hàng MDQD với Bố tôi ….Tối hôm đó
sau khi liên hoan tiễn đưa tôi thật xúc động chỉ còn lại 5 CB nhân viên cửa
hàng và tôi chuyện trò vui vẻ …. Chị Yến liển hỏi Quê Cụ không phải là ở Phố
Nhông xã Phú Sơn rồi …thế quê chính ở đâu hả cụ ?…Và thế là Bố tôi nói chuyên mọi người cùng
nghe :
Trang 2…
Quê các cụ nhà
tôi ở Thừa thiên – Cụ Tổ là NGUYỄN VĂN THÀNH con trưởng của cụ là NGUYỄN VĂN …..(Tôi
không nhớ nổi) Là Phò Mã nhà vua trong triều đình nhà Nguyễn …Công chúa là
….(tôi không nhở được) Bị thất thế nên chuyển ra Bắc Hà định cư tại Văn
Lâm-Hưng Yên nhưng con gái tôi hoạt động CM bị giặc bắt rồi cũng lo toan chạy
chọt ra tù được thế là 1952 phải tản cư Phố Nhông xã Phú sơn …may mà Hòa bình
lập lại 1954 …
Mọi người cười
ồ lên vui vẻ và nói thế là cụ và các anh các chi là hậu duệ của Công chúa …hẳn
nào trông ai cũng xinh đẹp và phong nhã lắm ….
Họ hỏi làm quan
cho triều Nguyễn cụ không sợ ảnh hưởng công tác à …và bố tôi trả lời tôi đang
chuẩn bị về hưu còn gì mà sợ ….
Còn tôi thì hỏi
Tại sao cụ Tổ nhà mình tên là THÀNH mà
Bác Quỳnh ( chị Tôi 1931) cũng
lại đặt tên con là Phùng đức Thành …Bố
tôi trả lời là đâu có nói cho nó ( chị tôi) biết đâu mà tránh Húy … và cũng
chính điều này tôi cứ nhớ mãi Cụ tổ nhà mình là NGUYỄN VĂN THÀNH chứ tên con trưởng cụ và công chúa thì
không thể nhớ được sau nhiều năm …
Sau
đó mọi người đi ngủ còn hai bố con tôi cứ ngồi nói chuyện Bố tôi nói …sau khi
bị án oan thất thế cụ Hàng còn nhỏ chỉ đi học chữ và học làm thuốc thôi đến khi
lớn lên lấy vợ 1 vô sinh nên cụ đi quy …lại lấy vợ 2 con là cụ Trung …Xã hội vẫn còn mặc căm xa
lánh nên bán hết tài sản để cụ Hằng mang vợ con ra Bắc hà định cư và làm ăn cho
khỏi tai tiếng còn Công chúa thì đi tu ở chùa …..( Tôi không nhớ được tên
chùa chỉ mang máng là chùa của Hoàng gia
lập ra để các Công chúa lễ bái và Cung tần không con tu hành thôi )
Bên nội nhà
mình khi bị án thất thế đa phần là đi
Gia Định , Châu đốc , Hà tiên cũng có người ra Bắc hà …Riêng ở ngoài Bắc các cụ
nhà mình đã đi nhiều nơi sắm cả ngựa và xe
đạp để đi cho thuận tiên ( đến cả tôi còn rất nhỏ cũng đã nhìn thấy xe đạp đó )
các cụ dã đi Thái Nguyên và sau này Cụ Thê ( em của ông nội tôi) đã định cư và
mở lò rèn ở Đại từ …rồi đi mạn Sơn tây quen biết nhiều …đi Nam Định , Thái Bình
, Phủ lý . Hải Dương để tìm họ hàng bên nội …nhưng đều bặt âm vô tín
Cuối cùng tôi
cũng chỉ nói bố tôi có gì cứ ghi lại để khi con về biết họ hàng để giao dịch
…thế là tôi đi …trong lòng ngổn ngang bao sự việc chẳng dám nói với ai Bố tôi
thì sau 2 tháng cũng có người thay để bàn giao
và nghỉ hưu
Trang 3…..
Đến tháng 9 năm
đó 1967 Chú em tôi Nguyễn Quang Vượng (1843) cũng về nghỉ phép và đi B ngắn hai
bố con có nhiều thời gian để trò chuyện . Bố tôi cũng kể :
Cụ tổ nhà mình
tên là NGUYỄN VĂN THÀNH làm quan trong triều đình nhà Nguyễn .để
tưởng nhớ cụ nên hoành phi nhà mình viết
là :
PHÚC LỘC THÀNH thay cho Phúc Lộc
Tho. Như nhiều nhà thờ cúng …Bố tôi còn nói nhà cũ của mình ở Nghĩa Trai hoành
phi cũng như thế nhưng khảm vào gỗ tấm
cơ
Ngay sau đó
chú em tôi cùng bố tôi kẻ lại hoành phi này thay cho cái cũ đã mờ …
Quê tổ thì ở
mãi đàng trong bây giờ thành hai nước nên không đi lại được nên lấy Nghĩa Trai
Văn Lâm làm quê quán và cũng viết lại đôi câu đối là :
CỐ BẢN BỒI
NGUYÊN CĂN ĐẠO NGHĨA
PHỤNG GIA TƯ
HIẾU BIỂU TÂM TRAI
Bố tôi cũng kể cho chú em tôi biết là
khi đưa hai ngôi mộ của hai cụ từ đàng trong ra an táng ở cánh đồng
Má Ỏ có cả thầy Địa lý và thầy cúng ra coi nơi cụ nằm và làm lễ tạ …có
nói chi tiết điểm tốt điểm lành điểm xấu của từng vùng , từng cánh đồng ( sẽ có bài viết cụ thể của chú em tôi )
Từ đó chú em
tôi cũng chỉ một mình suy nghĩ chẳng trò chuyện với ai và vào chiến trường ….
Trước ngày trả phép thì bố tôi đột tử “ tai biến mạch máu não “ và về với tổ
tiên khi mới 59 tuổi
Thế là hết
Bố tôi mới về hưu được mấy tháng – đã ghi chép viết lại được tính năng tác dụng
của các vị thuốc , và những bài thuốc
trị bệnh uy tín có gia giảm của tổ tiên và của bố tôi để giao lại cho con cháu
sau này …còn viết lại gia phả và mồ mả
, họ hàng chưa viết kịp đã ra đi
thật nghiệt ngã …
Tháng 4-1975
: là ngày toàn thắng thế là tôi đi bộ
đội đã được 10 năm có 8 năm ở chiến trường rất gian khổ ác liệt mà vẫn cón sống đây mặc dù trong người đầy
thương tích nhưng tâm hồn vẫn trong sáng …lúc này hơn lúc nào hết tôi nghĩ về
gia đình… nghĩ về người cha và những lời căn dặn của người
Trang 4…
Tháng 9 –
1975 Tôi được cử đi tập huấn về công tác tài vụ do cục Tài Vụ bộ Quốc Phòng
triệu tâp ( vì tôi đang giữ chức Trưởng ban tài vụ Sư Đoàn 8 thuộc Quân khu 8 ) thời gian là 3 tháng , tôi
học rất nhàn nhã vì tôi đã được đào tạo chính quy ở Trường Thương nghiệp
TW , nên sang phần sổ sách kế toán tôi
xin phép được về đơn vị và đi thăm quê cha đất tổ ở Huế - Rất may cục phó Cục
Tài vu bộ Quốc phòng chỉ huy đợt tập huấn Ông Lê Quang Sa lại người Huế nên
thông cảm cho đi …cuối khóa về tổng kết
Thế là tôi
về đơn vị lấy xe Jep chiếm lợi phẩm mà Ban tôi đang quản lý và cậu lái là Lính
tài chánh của Sư đoàn 7 bộ binh người Huế cho thuận tiện …Tôi cũng nói sơ qua về các cụ nhà tôi và nhờ
cậu ta hết lòng giúp đỡ …
Chúng tôi
đi đến Huế và cậu ta đưa tôi đến gặp nhiều người bản xứ . mỗi người nói cũng
từa tựa giống nhau họ nói là : Cụ Nguyễn Văn Thành là quan nhất phẩm có công dẹp loạn lập quốc và đưa Nguyễn Phúc Ánh lên ngôi Gia Long …con trưởng là Nguyễn văn
Thuyên Phò mà có âm mưu tạo phán nên
dính trọng án ( có người nói là bị xử trảm có người nói là bị chém đầu ) để
triều đình được yên ổn ….mà vụ án này ai mà chẳng biết ….Cụ Thành thì bức tử
trong trại …Nhưng đến đời Vua Tự Đức đã được minh oan và triều đình đã cho xây
dựng Lăng mộ của cụ ở bên Hương Thủy để người dân nhang khói
Ôi sao mà bi thảm đến thế ư … thế là tôi khóc
lên thực sự …thấy tôi khóc nhiều người cũng rơm rớm nước mắt …và động viên
Sau đó chúng tôi tìm đến Lăng mộ cụ để thắp
nhang nguyên cầu …định hỏi xem cụ thể nhưng ở nơi đây không có ai trông nom cả
…
Sau này tôi
cũng nhiều lần đến Huế và chắp tay vái cụ … có lần đi trên phố thấy Biển đề “
Nơi đón tiếp thành viên hoàng gia họ Nguyễn….” tôi đã định vào tự giới thiệu và
hỏi những chi tiết cần cho Hậu duệ chúng tôi …nhưng trần trừ không dám hỏi lại
chuyên đau lòng này …
Và cũng từ
nay tôi không bao giờ dám nhắc lại và nói cùng ai vụ việc đau lòng này cho ai
biết và ngay cả người nhà vợ con … họ hàng biết cả …và nghĩ rằng sau này chỉ
ghi lại tóm tắt trong giao phả để con cháu biết thôi
Trang 5….
Năm 1997 chú en
ruột tôi là Nguyễn Quang Thịnh đi học ở bên nhật về đến tôi để tặng quà …nhân
tiện có đưa cho tôi một bọc nói là tài liệu các giấy tờ và ảnh của các cụ để
lại và nói với thêm là :
Tên cụ Tổ nhà ta
là Nguyễn văn Thành làm quan to trong triều đình nhà Nguyên đời vua Gia Long
….nhưng bị thất thế và di cư ra ngoài bắc này và ở Nghĩa Trai
… nhưng đến đời chúng tôi thì không phải cúng giỗ nữa …nên không nhắc
lại làm gì …lỗi thời rồi anh ạ …tôi nghĩ cụ chỉ nói với tôi nhưng lại nói cả
với chú em trai thứ 3 của tôi ữu ư ….
Tôi dở gói ra xem thì thấy có quển sổ hộ tịch
của gia đình ở Huyện Văn Lâm , sổ trợ cấp cho mẹ tôi khi tôi đi B …vài chiếc
ảnh đen trắng của các cụ …và nhiều giấy tờ Thời xưa bằng giấy bản …có đóng mộc
vuông màu đỏ đa hoen ố không thể dở ra được vì sẽ rách hết …Duy nhất là hai trang
giấy Học sinh vàng ố thì còn đọc được ( Chắc là ông nội hay bố tôi sao cháp lại
).. nhưng lại bằng chữ nho nên thôi xếp lại ….mái sau này tôi mới nghĩ là chắc
là một bài thơ vì mỗi hàng đều 7 chữ …Thế là tôi đi nhờ ông Nguyễn Văn Quýnh là
thầy đang dậy chữ nho cho người lớn ở Ninh Hiệp Hà nôi dịch ra …rất may lại có
cả ông Nguyễn quang Toản là người Huế thông thạo về thơ và chữ hán cùng
dich …té ra là bài thơ HỒI TƯỞNG của cụ Hằng ( con cụ Thuyên cháu cụ Thành
)nhà tôi… khi đã ra Bác Hà được mấy
năm …Tôi dọc đi đọc lại lần nào đọc cũng
phát khóc lên được : ôi Sao mà các cụ nhà mình có nghèo khó gì đâu mà Khổ thế
Đến tháng 2 năm
2002 tôi vào Sài gòn xây dựng và phụ trách kinh doanh ở 189 Cống Quỳnh Quân 1
…đối diện cửa hàng tôi bên kia đường là tòa soạn báo Thanh niên nên tôi thường
ngày đọc báo Thanh Niên …Một hôm có đăng bài Con Vua Hàm Nghi ở bên An-giê về
VN ở Cần thơ …có cả địa chỉ chi tiết thế
là tôi lại đi Cần thơ để gặp cụ hỏi xem sao … Tôi đã đến nhà cụ 3 lần (vì lúc đó tôi lại mở thêm một cửa hàng nhỏ ở
37 Mậu thân Cần thơ nên có điều kiện thăm cụ )- Nhà cụ thì đơn sơ,
nhà lá dừa nước vách bằng các thanh tre đan lại ..bàn thờ nghiêm trang … già rồi mà rất minh mẫn trông rất quý phái
nói năng chậm rãi rất có cảm tình …Nói đến cụ Nguyễn Văn Thành làm quan đời Vua
Gia long …cụ chỉ nói triều Nguyễn có 2
trọng án thôi và Cụ Thành lầ một , nhưng
lại do con cụ gây ra, còn cụ Thành thì sau này đã được minh oan …không có gì
ngại cả …cụ nói với tôi vậy…
Trang 6….
Cụ kể với tôi nhiều
chuyện về nghi lễ ..phong tục của nhà vua và các quan trong triều v….v .. nhưng có chuyện tôi để ý nhất cụ nói
: là của hồi môn cho Công chúa đi lấy chồng chủ yếu là vải, lụa, tư trang ,
vàng ròng và nhiều Bạc ( cụ thể thì tùy theo từng đời vua ) …lại có cả bạc nén
nữa ….tôi nhớ lại khi chúng tôi lớn lên bố mẹ hay làm các vòng bằng bạc để
chúng tôi đeo , khi lớn len xấu hổ không
đeo nữa thì cho hàng xóm …
Cũng nhớ lại
khi tôi sinh cháu trai năm 1977 chị gái tôi có cho một cái vòng bạc nói là bạc
của các cụ ngày xưa để lại nay đánh thành 3 cái vòng để cho 3 cháu làm kỷ niệm
chứ chị cũng không có đâu ( Cái vòng này hiện nay tôi còn giữ gìn thật Tốt )
Cũng liên hệ
lại ngày xưa …đó là năm 1964 tôi được cơ quan cho mua một cái xe đạp để đi công
tác …tôi thiếu tiền nên sang cửa hàng bố tôi xin bố tôi cho bán 2 nén bạc mà bố tôi thường cất trong
thùng quần áo mà tôi đã biết …Bố tôi bảo
Đó là vật kỷ niệm của các cụ ngày xưa bán làm sao được …thôi bố cho con tiền
đây … và thế là xong ….
Khi nghe cụ
con vua Hàm Nghi nói đến của hồi môn có Bạc nén …Vậy số bạc bố tôi giữ có phải
là của Hồi môn không nhỉ …
Vậy là lời
dặn dò của Bố tôi với tôi , cũng được bố tôi nói cả với 2 em trai của tôi nữa nhưng
cả 3 đều âm thầm suy nghĩ không ai nói với ai suốt mấy chúc năm qua chủ yếu là
sợ ảnh hưởng đến công tác của mọi người
Rối đến
tháng 9-2015 nhân ngày húy nhật của bố tôi
, trong lúc mấy anh chị em chúng tôi tập trung trước bàn thờ để làm lễ …
trong khi chờ đợi hóa vàng thì tự nhiên chú em Nguyễn Quang Vượng lại nói với
mọi người là :
Cụ tổ nhà
mình tên là Nguyễn Văn Thành làm quan trong triều đình nhà nguyễn vì thất thế mới di cư ra Bắc và ở Nghĩa Trai
….( như tôi đã nói ở trên …) ngày đưa 2 ngội mộ của các cụ ở
đàng trong ra Bắc có cả thầy Địa lý và thầy cùng đi theo để xem nơi an táng và
làm lễ tạ v….v…. ( phần này Chú Vượng sẽ viết riêng …)
Thế là sự
việc đang định giữ bí mật và sau này tôi chỉ viết tóm tắt vào trong gia phả là
xong …. Nay chú ấy lại nói ra cả nhà đều biết …
Trang 7….
Sau đó Tôi và chú Vượng trao đổi chi tiết về sự việc
…cuối cùng là đồng thuận Thông báo với 2 chi ở Thái Nguyên và Uông bí
biết
Và cũng rất
may sau đó lại được biết ông Nguyễn Duy
Hưng là Hiệu Trưởng của Trường cao đẳng
dậy nghề TRẦN HƯNG ĐẠO thuộc Bộ LĐTB và XH đang ở Hà Nội cũng là Hậu duệ của cụ
Nguyễn văn Thành và trang Web của dòng họ Nguyễn Quân công do ông Hưng lập ra
để cập nhật thông tin ….
Chúng tội
đã gặp nhau và thống nhất rằng : Các cụ nhà tôi khi Cụ Thuyên mất còn nhỏ
nên ở lại với Công chúa và đến khi lớn
lên lập gia đình mới đi , các cụ bên ông Hưng đã lớn đi ra Bắc trước ….Đó là
đúng và ông Nguyễn Duy Hưng chính là dích tôn .. tiếp tục lo công việc như
trước đây
Công đức tổ
tiên thật sáng trong
Cháu con hậu
duệ mãi vun trồng
Mặc cho thời
thế luôn thay đổi
Truyền thống xưa – nay trọn một
lòng
Hà nội ngày
30 – 5-2016
Nguyễn
quang Thái
Khoát Hải ( thứ hai từ bên trái )
Trong ngày giỗ Tổ
Trang 8 ………..
CÂU ĐỐI
Trả lờiXóaCố Bản Bồi Nguyên Căn Đạo Nghĩa
Phụng Gia Tư Hiếu Biểu Tâm Trai
Công đức tổ tiên thật sáng trong
Trả lờiXóaCháu con hậu duệ mãi vun trồng
Mặc cho thời thế luôn thay đổi
Truyền thống xưa – nay trọn một lòng