TÌM LẠI CỘI NGUỒN

NHÀ THỜ CỤ TỔ

TÌM LẠI CỘI NGUỒN

       Tôi sinh ra ( 1941 )  tại làng Nghĩa Trai – xã Tân quang – Huyên Văn Lâm – Tỉnh Hưng yên (trước đây thuộc tỉnh Bác Ninh)

Một miền quê yên ả thanh bình nắm sát đường số 5 và là xã giáp danh với huyện Gia Lâm của Hà Nôi …nơi đây làm nông nghiệp nhưng cả làng có nghề trồng tỉa , chế biến cây thuốc nam và mua bán thuốc nam  . Nhà tôi thì các cụ ông đều dậy học chữ nho và làm thầy lang chữa bệnh , nên kinh tế luôn dễ chịu …Ngôi nhà của các cụ nhà tôi thời đó cũng rất khang trang  5 gian nhà gỗ cổ tường cũng bằng ván .. bàn thờ hoành phi câu đối bề thế …sân gạch rất rộng …bể nước bể cá cây cảnh , cau đẹp đẽ …đến lúc tôi biết thì đúng là đẹp .. chỉ thua kém bện cụ Hàn …

        Người trong làng đều coi gia  đình tôi là DÂN NGỤ CƯ nên rất lép vế - Điển hình là vào những năm cuối của 1920 …nhà tôi có chuyển 2 bộ hài cốt của các cụ từ ĐÀNG TRONG ra an táng ở cánh đồng MÁ Ỏ thuộc làng Nghĩa Trai có mời thầy Địa lý và thầy cúng ( Từ đàng trong ra) đến ltìm nơi đặt và àm lễ tạ …người khác thì khg sao nhưng nhà tôi thì lại bị TRƯƠNG TUẦN đến hoạnh họe và cụ Chánh Tổng phạt rất nặng : lát gạch nghiêng con đường làng (Một đoạn 3 mặt đường của đình và chùa ( khoảng 200 m dài)….thật là oan ức …nhưng cũng phải làm

          Để yên ổn làm ăn ông nội tôi suy nghĩ là bố tôi phải lấy con cụ Cháng Tổng ( mặc dầu bố tôi thực tâm muốn người khác) và điều đó đã là sự thật …chúng tôi đã là cháu ngoại của cụ Chánh Đồng cho đến nay anh chị em tôi vẫn phải theo giỗ tết

         Và từ đây mọi việc được xuông xẻ ,,,vị thế của gia đình tôi với làng xóm được cải thiện rất nhiều …thậm chí bố tôi còn được chủ trì cho nhiều kỳ cúng Thành Hoàng làng tại đình làng …

         Làng tôi không theo tề , những năm sau 1948 chị gái tôi ( Sinh 1928) lại tham gia công tác thoát ly trên Huyện Văn Lâm – chị hai thì tham gia công tác của làng, xã  Nên Uy tín càng cao

         Đến  gần tết 1950 trong một đơt càn quét của lính Dõng và  lính Pháp chúng  tìm được trong nhà tôi có một giấy chúc tết của Việt Minh Huyện ….thế là mẹ tôi bị bắt giam ở Hỏa lò Hà Nội , bố tôi thì cứ đến tối chúng lại bắt lên đường tầu trói chặt vào cột để gác đường tầu cho Việt Minh khỏi phá …

                                  Trang 1

Nhà đẹp thế mà chúng phóng hỏa cháy âm ỉ mãi mấy ngày mới tàn …Gia Phả cũng thành tro thật buồn .

        Đến năm 1951 chị cả tôi ( sinh 1928 ) công tác trên Huyện cũng bị giặc bắt giam ở Hỏa lò Hà nội sáng ra thì được ra làm lao công ở nhà thương Đồn Thủy ( 108 ngày nay )

         Rất may là đầu năm 1952 nhà tôi có ông Cậu ( họ hàng bên mẹ tôi ) là Nguyễn Văn Thanh lúc đó là Tỉnh trưởng tỉnh Hà Đông biết được và xin cho mẹ và chị tôi về …và chạy tản cư ra khỏi quê …Cậu còn hướng dẫn cho cả gia đình đi qua bên Pháp để định cư …do vậy nhà tôi chạy lên Chợ Nhông xã Phú Sơn huyện Bất Bạt tỉnh Sơn Tây …làm thuốc Bắc và làm men bán cho người nấu rượu để chờ chờ việc Đi Pháp

         Thế rồi 1954 Chiến dịch Điên biên Phủ tháng lợi …Pháp rút quân chính quyền CM được thành lập hòa bình đã trở lại

          Một số Cán bộ Khu Tả ngạn Tỉnh Hưng Yên ngày trước lên Phố Nhông thăm gia đình và chị tôi . Trong đó có ông Lê Đức Thịnh trước công tác ở văn phòng khu Tả ngạn nay về Phó chủ tịch UBHC Hải phòng  Trưởng ty Thương nghiêp HP xin cho bố tôi .đi công tác bên cửa hàng MDQD bán thuốc bắc (Huyện Bất Bạt Sơn Tây nay là Ba vì) và chị tôi đi công tác bên Cty dược phẩm chuyên đi thu mua và chế biến thuốc nam dược….và năm 1959 tôi học hết 10/10 không được thi Đại Học (vì có chị gái bỏ hàng ngũ ) cũng được đi Công tác Trên XN Thương nghiệp Huyện ( nơi bố tôi đang công tác ) rồi đến năm 1961 tôi được cử đi học tại Trường Thương Nghiệ TW ( Nay lại Đại Học Thương Mại)

       Tháng 4 năm  1965 Tôi đi bộ đội theo Tổng Động viên trong CBCNV nhà nước  ….Tháng 2 năm 1967 tôi đi Nam Chiến đấu và được về nghỉ phép 15 ngày , thời gian nghỉ phép tôi có lên thăm lại cơ quan và nghỉ lại cửa hàng MDQD với Bố tôi ….Tối hôm đó sau khi liên hoan tiễn đưa tôi thật xúc động chỉ còn lại 5 CB nhân viên cửa hàng và tôi chuyện trò vui vẻ …. Chị Yến liển hỏi Quê Cụ không phải là ở Phố Nhông xã Phú Sơn rồi …thế quê chính ở đâu hả cụ  ?…Và thế là Bố tôi nói chuyên mọi người cùng nghe :

                                    Trang 2…

       Quê các cụ nhà tôi ở Thừa thiên – Cụ Tổ là NGUYỄN VĂN THÀNH con trưởng của cụ là NGUYỄN VĂN …..(Tôi không nhớ nổi) Là Phò Mã nhà vua trong triều đình nhà Nguyễn …Công chúa là ….(tôi không nhở  được)  Bị  thất thế nên chuyển ra Bắc Hà định cư tại Văn Lâm-Hưng Yên nhưng con gái tôi hoạt động CM bị giặc bắt rồi cũng lo toan chạy chọt ra tù được thế là 1952 phải tản cư Phố Nhông xã Phú sơn …may mà Hòa bình lập lại 1954 …

        Mọi người cười ồ lên vui vẻ và nói thế là cụ và các anh các chi là hậu duệ của Công chúa …hẳn nào trông ai cũng xinh đẹp và phong nhã lắm ….

    Họ hỏi làm quan cho triều Nguyễn cụ không sợ ảnh hưởng công tác à …và bố tôi trả lời tôi đang chuẩn bị về hưu còn gì mà sợ ….

    Còn tôi thì hỏi Tại sao cụ Tổ nhà mình tên là THÀNH mà  Bác Quỳnh ( chị Tôi 1931)  cũng lại đặt tên con là Phùng  đức Thành …Bố tôi trả lời là đâu có nói cho nó ( chị tôi) biết đâu mà tránh Húy … và cũng chính điều này tôi cứ nhớ mãi Cụ tổ nhà mình là NGUYỄN VĂN THÀNH      chứ tên con trưởng cụ và công chúa thì không thể nhớ được sau nhiều năm …

                  Sau đó mọi người đi ngủ còn hai bố con tôi cứ ngồi nói chuyện Bố tôi nói …sau khi bị án oan thất thế cụ Hàng còn nhỏ chỉ đi học chữ và học làm thuốc thôi đến khi lớn lên lấy vợ 1 vô sinh nên cụ đi quy …lại lấy vợ 2  con là cụ Trung …Xã hội vẫn còn mặc căm xa lánh nên bán hết tài sản để cụ Hằng mang vợ con ra Bắc hà định cư và làm ăn cho khỏi tai tiếng còn Công chúa thì đi tu ở chùa …..( Tôi không nhớ được tên chùa  chỉ mang máng là chùa của Hoàng gia lập ra để các Công chúa lễ bái và Cung tần không con tu hành thôi )

          Bên nội nhà mình  khi bị án thất thế đa phần là đi Gia Định , Châu đốc , Hà tiên cũng có người ra Bắc hà …Riêng ở ngoài Bắc các cụ nhà mình đã đi nhiều nơi sắm cả ngựa  và xe đạp để đi cho thuận tiên ( đến cả tôi còn rất nhỏ cũng đã nhìn thấy xe đạp đó ) các cụ dã đi Thái Nguyên và sau này Cụ Thê ( em của ông nội tôi) đã định cư và mở lò rèn ở Đại từ …rồi đi mạn Sơn tây quen biết nhiều …đi Nam Định , Thái Bình , Phủ lý . Hải Dương để tìm họ hàng bên nội …nhưng đều bặt âm vô tín

         Cuối cùng tôi cũng chỉ nói bố tôi có gì cứ ghi lại để khi con về biết họ hàng để giao dịch …thế là tôi đi …trong lòng ngổn ngang bao sự việc chẳng dám nói với ai Bố tôi thì sau 2 tháng cũng có người thay để bàn giao  và  nghỉ hưu

                                 Trang 3…..

       Đến tháng 9 năm đó 1967 Chú em tôi Nguyễn Quang Vượng (1843) cũng về nghỉ phép và đi B ngắn hai bố con có nhiều thời gian để trò chuyện . Bố tôi cũng kể :

       Cụ tổ nhà mình tên là  NGUYỄN VĂN THÀNH  làm quan trong triều đình nhà Nguyễn .để tưởng nhớ cụ nên hoành phi nhà mình  viết là  :     PHÚC LỘC THÀNH  thay cho Phúc Lộc Tho. Như nhiều nhà thờ cúng …Bố tôi còn nói nhà cũ của mình ở Nghĩa Trai hoành phi cũng như thế nhưng khảm vào gỗ tấm  cơ

        Ngay sau đó chú em tôi cùng bố tôi kẻ lại hoành phi này thay cho cái cũ đã mờ …

         Quê tổ thì ở mãi đàng trong bây giờ thành hai nước nên không đi lại được nên lấy Nghĩa Trai Văn Lâm làm quê quán và cũng viết lại đôi câu đối là :

         CỐ BẢN BỒI NGUYÊN CĂN ĐẠO  NGHĨA

         PHỤNG GIA TƯ HIẾU BIỂU TÂM   TRAI

        Bố tôi cũng kể cho chú em tôi biết là khi đưa hai ngôi mộ của hai cụ từ đàng trong ra an táng ở  cánh đồng  Má Ỏ có cả thầy Địa lý và thầy cúng ra coi nơi cụ nằm và làm lễ tạ …có nói chi tiết điểm tốt điểm lành điểm xấu của từng vùng , từng cánh đồng  ( sẽ có bài viết cụ thể của chú em tôi )

         Từ đó chú em tôi cũng chỉ một mình suy nghĩ chẳng trò chuyện với ai và vào chiến trường …. Trước ngày trả phép thì bố tôi đột tử “ tai biến mạch máu não “ và về với tổ tiên khi mới 59 tuổi

          Thế là hết Bố tôi mới về hưu được mấy tháng – đã ghi chép viết lại được tính năng tác dụng của các  vị thuốc , và những bài thuốc trị bệnh uy tín có gia giảm của tổ tiên và của bố tôi để giao lại cho con cháu sau này …còn viết lại gia phả và mồ mả  ,  họ hàng chưa viết kịp đã ra đi thật nghiệt ngã …

          Tháng 4-1975 :  là ngày toàn thắng thế là tôi đi bộ đội đã được 10 năm có 8 năm ở chiến trường rất gian khổ ác liệt  mà vẫn cón sống đây mặc dù trong người đầy thương tích nhưng tâm hồn vẫn trong sáng …lúc này hơn lúc nào hết tôi nghĩ về gia đình… nghĩ về người cha và những lời căn dặn của người

                                 Trang 4…

          

         Tháng 9 – 1975 Tôi được cử đi tập huấn về công tác tài vụ do cục Tài Vụ bộ Quốc Phòng triệu tâp ( vì tôi đang giữ chức Trưởng ban tài vụ Sư Đoàn 8  thuộc Quân khu 8 ) thời gian là 3 tháng , tôi học rất nhàn nhã vì tôi đã được đào tạo chính quy ở Trường Thương nghiệp TW  , nên sang phần sổ sách kế toán tôi xin phép được về đơn vị và đi thăm quê cha đất tổ ở Huế - Rất may cục phó Cục Tài vu bộ Quốc phòng chỉ huy đợt tập huấn Ông Lê Quang Sa lại người Huế nên thông cảm cho đi …cuối khóa về tổng kết

          Thế là tôi về đơn vị lấy xe Jep chiếm lợi phẩm mà Ban tôi đang quản lý và cậu lái là Lính tài chánh của Sư đoàn 7 bộ binh người Huế cho thuận tiện  …Tôi cũng nói sơ qua về các cụ nhà tôi và nhờ cậu ta hết lòng giúp đỡ …

           Chúng tôi đi đến Huế và cậu ta đưa tôi đến gặp nhiều người bản xứ . mỗi người nói cũng từa tựa giống nhau họ nói là : Cụ Nguyễn Văn Thành  là quan nhất phẩm có công  dẹp loạn lập quốc và đưa Nguyễn Phúc Ánh  lên ngôi Gia Long …con trưởng là Nguyễn văn Thuyên Phò mà  có âm mưu tạo phán nên dính trọng án ( có người nói là bị xử trảm có người nói là bị chém đầu ) để triều đình được yên ổn ….mà vụ án này ai mà chẳng biết ….Cụ Thành thì bức tử trong trại …Nhưng đến đời Vua Tự Đức đã được minh oan và triều đình đã cho xây dựng Lăng mộ của cụ ở bên Hương Thủy để người dân nhang khói

        Ôi  sao mà bi thảm đến thế ư … thế là tôi khóc lên thực sự …thấy tôi khóc nhiều người cũng rơm rớm nước mắt …và động viên

             Sau đó chúng tôi tìm đến Lăng mộ cụ để thắp nhang nguyên cầu …định hỏi xem cụ thể nhưng ở nơi đây không có ai trông nom cả …

            Sau này tôi cũng nhiều lần đến Huế và chắp tay vái cụ … có lần đi trên phố thấy Biển đề “ Nơi đón tiếp thành viên hoàng gia họ Nguyễn….” tôi đã định vào tự giới thiệu và hỏi những chi tiết cần cho Hậu duệ chúng tôi …nhưng trần trừ không dám hỏi lại chuyên đau lòng này …

            Và cũng từ nay tôi không bao giờ dám nhắc lại và nói cùng ai vụ việc đau lòng này cho ai biết và ngay cả người nhà vợ con … họ hàng biết cả …và nghĩ rằng sau này chỉ ghi lại tóm tắt trong giao phả để con cháu biết thôi

                                    Trang 5….

     Năm 1997 chú en ruột tôi là Nguyễn Quang Thịnh đi học ở bên nhật về đến tôi để tặng quà …nhân tiện có đưa cho tôi một bọc nói là tài liệu các giấy tờ và ảnh của các cụ để lại và nói với thêm là :

      Tên cụ Tổ nhà ta là Nguyễn văn Thành làm quan to trong triều đình nhà Nguyên đời vua Gia Long ….nhưng bị thất thế và di cư ra ngoài bắc này và ở   Nghĩa Trai  … nhưng đến đời chúng tôi thì không phải cúng giỗ nữa …nên không nhắc lại làm gì …lỗi thời rồi anh ạ …tôi nghĩ cụ chỉ nói với tôi nhưng lại nói cả với chú em trai thứ 3 của tôi ữu ư ….

            Tôi dở gói ra xem thì thấy có quển sổ hộ tịch của gia đình ở Huyện Văn Lâm , sổ trợ cấp cho mẹ tôi khi tôi đi B …vài chiếc ảnh đen trắng của các cụ …và nhiều giấy tờ Thời xưa bằng giấy bản …có đóng mộc vuông màu đỏ đa hoen ố không thể dở ra được vì sẽ rách hết …Duy nhất là hai trang giấy Học sinh vàng ố thì còn đọc được ( Chắc là ông nội hay bố tôi sao cháp lại ).. nhưng lại bằng chữ nho nên thôi xếp lại ….mái sau này tôi mới nghĩ là chắc là một bài thơ vì mỗi hàng đều 7 chữ …Thế là tôi đi nhờ ông Nguyễn Văn Quýnh là thầy đang dậy chữ nho cho người lớn ở Ninh Hiệp Hà nôi dịch ra …rất may lại có cả ông Nguyễn quang Toản là người Huế thông thạo về thơ và chữ hán cùng dich  …té ra là bài thơ HỒI TƯỞNG  của cụ Hằng ( con cụ Thuyên cháu cụ Thành )nhà tôi…  khi đã ra Bác Hà được mấy năm  …Tôi dọc đi đọc lại lần nào đọc cũng phát khóc lên được : ôi Sao mà các cụ nhà mình có nghèo khó gì đâu mà Khổ thế

     Đến tháng 2 năm 2002 tôi vào Sài gòn xây dựng và phụ trách kinh doanh ở 189 Cống Quỳnh Quân 1 …đối diện cửa hàng tôi bên kia đường là tòa soạn báo Thanh niên nên tôi thường ngày đọc báo Thanh Niên …Một hôm có đăng bài Con Vua Hàm Nghi ở bên An-giê về VN ở Cần thơ …có cả địa chỉ chi tiết  thế là tôi lại đi Cần thơ để gặp cụ hỏi xem sao … Tôi đã đến nhà cụ 3 lần  (vì lúc đó tôi lại mở thêm một cửa hàng nhỏ ở 37 Mậu thân  Cần thơ  nên có điều kiện thăm cụ )- Nhà cụ thì đơn sơ, nhà lá dừa nước vách bằng các thanh tre đan lại ..bàn thờ nghiêm trang …  già rồi mà rất minh mẫn trông rất quý phái nói năng chậm rãi rất có cảm tình …Nói đến cụ Nguyễn Văn Thành làm quan đời Vua Gia long …cụ chỉ nói triều Nguyễn  có 2 trọng án thôi và  Cụ Thành lầ một , nhưng lại do con cụ gây ra, còn cụ Thành thì sau này đã được minh oan …không có gì ngại cả …cụ nói với tôi vậy…

                                     Trang 6….

  Cụ kể với tôi nhiều chuyện về nghi lễ ..phong tục của nhà vua và các quan trong triều  v….v .. nhưng có chuyện tôi để ý nhất cụ nói : là của hồi môn cho Công chúa đi lấy chồng chủ yếu là vải, lụa, tư trang , vàng ròng và nhiều Bạc ( cụ thể thì tùy theo từng đời vua ) …lại có cả bạc nén nữa ….tôi nhớ lại khi chúng tôi lớn lên bố mẹ hay làm các vòng bằng bạc để chúng tôi đeo ,  khi lớn len xấu hổ không đeo nữa thì cho hàng xóm …

       Cũng nhớ lại khi tôi sinh cháu trai năm 1977 chị gái tôi có cho một cái vòng bạc nói là bạc của các cụ ngày xưa để lại nay đánh thành 3 cái vòng để cho 3 cháu làm kỷ niệm chứ chị cũng không có đâu ( Cái vòng này hiện nay tôi còn giữ gìn thật Tốt )

        Cũng liên hệ lại ngày xưa …đó là năm 1964 tôi được cơ quan cho mua một cái xe đạp để đi công tác …tôi thiếu tiền nên sang cửa hàng bố tôi xin bố tôi cho  bán 2 nén bạc mà bố tôi thường cất trong thùng  quần áo mà tôi đã biết …Bố tôi bảo Đó là vật kỷ niệm của các cụ ngày xưa bán làm sao được …thôi bố cho con tiền đây … và thế là xong ….

          Khi nghe cụ con vua Hàm Nghi nói đến của hồi môn có Bạc nén …Vậy số bạc bố tôi giữ có phải là của Hồi môn không nhỉ …

           Vậy là lời dặn dò của Bố tôi với tôi , cũng được bố tôi nói cả với 2 em trai của tôi nữa nhưng cả 3 đều âm thầm suy nghĩ không ai nói với ai suốt mấy chúc năm qua chủ yếu là sợ ảnh hưởng đến công tác của mọi người

            Rối đến tháng 9-2015 nhân ngày húy nhật của bố tôi  , trong lúc mấy anh chị em chúng tôi tập trung trước bàn thờ để làm lễ … trong khi chờ đợi hóa vàng thì tự nhiên chú em Nguyễn Quang Vượng lại nói với mọi người là :

           Cụ tổ nhà mình tên là Nguyễn Văn Thành làm quan trong triều đình nhà nguyễn  vì thất thế mới di  cư ra Bắc và ở Nghĩa Trai

….( như tôi đã nói ở trên …) ngày đưa 2 ngội mộ của các cụ ở đàng trong ra Bắc có cả thầy Địa lý và thầy cùng đi theo để xem nơi an táng và làm lễ tạ v….v…. ( phần này Chú Vượng sẽ viết riêng …)

         Thế là sự việc đang định giữ bí mật và sau này tôi chỉ viết tóm tắt vào trong gia phả là xong …. Nay chú ấy lại nói ra cả nhà đều biết …

                                    Trang 7….

Sau đó Tôi và chú Vượng trao đổi chi tiết  về sự việc  …cuối cùng là đồng thuận Thông báo với 2 chi ở Thái Nguyên và Uông bí biết

          Và cũng rất may  sau đó lại được biết ông Nguyễn Duy Hưng  là Hiệu Trưởng của Trường cao đẳng dậy nghề TRẦN HƯNG ĐẠO thuộc Bộ LĐTB và XH đang ở Hà Nội cũng là Hậu duệ của cụ Nguyễn văn Thành và trang Web của dòng họ Nguyễn Quân công do ông Hưng lập ra để cập nhật thông tin ….

           Chúng tội đã gặp nhau và thống nhất rằng : Các cụ nhà tôi khi Cụ Thuyên mất còn nhỏ nên  ở lại với Công chúa và đến khi lớn lên lập gia đình mới đi , các cụ bên ông Hưng đã lớn đi ra Bắc trước ….Đó là đúng và ông Nguyễn Duy Hưng chính là dích tôn .. tiếp tục lo công việc như trước đây

                   Công đức tổ tiên thật sáng trong

                   Cháu con hậu duệ mãi vun trồng

                   Mặc cho thời thế luôn thay đổi

                   Truyền thống xưa – nay trọn một lòng

                                    Hà nội ngày 30 – 5-2016

                                        Nguyễn quang Thái 

                                            (  Khoát Hải )

 

Khoát Hải ( thứ hai từ bên trái )

Trong ngày giỗ Tổ

                            Trang 8 ………..